Himpunan Kisah Serikandi Nusantara (2): Shamsiah Fakeh Wanita Melayu Revolusioner

"Sebenarnya aku bukanlah pemimpin wanita Parti Komunis Malaya atau seorang tokoh wanita yang terkemuka. Aku hanya seorang pejuang wanita yang berjuang melawan British untuk kemerdekaan tanahair dan untuk emansipasi (kebebasan) wanita.”
Memoir of Shamsiah Fakeh

Kampung Gemuruh atau lebih dikenali sebagai Kampung Parit terletak satu kilometer dari pekan Kuala Pilah, Negeri Sembilan. Berlatar belakangkan tahun 1924 kampung yang indah ini dikelilingi bukit bukau yang menghijau dan hamparan sawah padi yang menjadi mata pencarian utama masyarakatnya. Disinilah suatu detik bersejarah telah dirakamkan apabila seorang bayi perempuan dilahirkan. Kelahiran puteri kepada Sutan bin Sulaiman dan Saamah bte Nonggok itu disambut dengan penuh kesyukuran dan dinamakan Shamsiah. Masyarakat yang mengamalkan Adat Perpateh itu sudah pasti mengandaikan bahawa anak ini akan dididik dengan ciri-ciri wanita Melayu yang lemah lembut tutur kata dan budi pekertinya serta membesar menjadi seorang suri rumah yang baik. Namun begitu tiada sesiapapun yang menjangka bahawa bayi yang lebih dikenali sebagai Shamsiah Fakeh itu kelak akan mengegarkan dunia politik dan rimba Tanah Melayu pada tahun-tahun mendatang.

Meninjau sejenak latar belakangnya, bapa beliau yang lebih dikenali sebagai Fakeh Sutan (Fakeh Godang oleh masyarakat setempat) nyata mempunyai ciri-ciri yang kontras dalam majoriti masyarakat ketika itu. Beliau menjalankan perniagaan secara kecil-kecilan di Pekan Kuala Pilah dan mempunyai asas pendidikan agama yang kuat. Bapa Shamsiah telah menyiapkan anaknya itu dengan ilmu pengetahuan. Ketika kanak-kanak lain masih bermain pondok-pondok, Shamsiah telah dimasukkan ke Sekolah Melayu Kampong Parit dan seterusnya ke Sekolah Melayu Bandar Kuala Pilah sehingga darjah lima, namun begitu, pendidikan yang disediakan di sekolah Melayu ketika itu hanya setakat untuk menjadikan anak Melayu yang lebih baik daripada nenek moyang mereka iaitu sebagai petani dan nelayan yang boleh dijadikan seperti kerbau dicucuk hidung. Oleh itu bapa Shamsiah telah meghantarnya ke Sekolah Agama Rahmah Al-Yunusiah di Sumatera dimana benih semangat nasionalisma mula disemai.

Sememangnya sifat beliau seperti kepetahan berpidato dan berhujah dijiwai daripada ayahnya kerana sejak kecil lagi beliau sukakan ilmu dan sentiasa berbahas dengan bapanya dalam hal agama. Bapanya sangat suka apabila Shamsiah berbahas menggunakan dalil-dalil daripada Al-Qur'an dan hadits. Pada tahun 1939, beliau dibawa kembali keTanah Melayu, beliau melanjutkan pelajaran pula di Madrasah Aliyah Islamiyah, Pelangai, Kuala Pilah yang didirikan oleh Maulana Maadah Bin Layang dan sekolah pondok ini amat terkenal diwaktu itu. Disitu beliau diperkenalkan dengan pelajaran Menterjemah Al-Qur'an secara Harfiyah sehingga beliau mampu menafsir 30 juz Al-Qur'an.

Fakih Sutan sendiri juga dikenali sebagai pendakwah ditempatnya. Dengan pendidikan agama yang berlandaskan Al-Qur'an dan Hadits, beliau amat peka dalam hal-hal yang berkaitan dengan Ibadah. Beliau menekankan tentang keperluan untuk meninggalkan Khurafat dan Bid'ah yang membelenggu masyarakat ketika itu. Amalan sesuatu ibadah itu hendaklah dengan dalilnya, menegakkan yang haq dan mencegah kemungkaran. Ajaran yang dipelopori oleh golongan reformis di Timur Tengah itu sememangnya menentang arus golomgan Tua sehingga ajaran ini digelar sebagai Kaum Muda. Namun tidak dapat dinafikan dalam sejarah bahawa pengaruh Kaum Muda inilah yang mula menyuburi fikiran pejuang pejuang kemerdekaan dari Maghreb ke Tanah Melayu dan turut dihayati oleh Shamsiah Fakeh. Hal inilah yang membezakan Shamsiah Fakeh dengan wanita Melayu yang lain iaitu semangat revolusioner beliau dalam usaha untuk memerdekakan tanah air.

Namun, pengalaman hidup beliau apabila terpaksa berkahwin dalam usia yang muda bertentangan dengan apa yang dipelajarinya di Madrasah madrasah tersebut. Pengalaman yang ditindas oleh lelaki dalam beberapa kegagalan perkahwinannya telah menyediakan asas keteguhan Shamsiah Fakeh dalam perjuangannya menegakkan emansipasi wanita dan kemerdekaan negara. Sikap beliau yang tidak suka dieksploitasi muncul daripada kesedaran melalui penghayatan terhadap pelajaran agama dan pengalaman hidup yang dilalui. Seluruh hidup beliau digembeling dalam perjuangan menentang imperialis British, kuasa penjajah yang mendominasi lanskap politik dunia pada waktu itu.

Perjalanan beliau dalam perjuangan menentang penjajah bermula dari tahun 1945 apabila beliau mula menyertai PKMM (Parti Kebangsaan Melayu Malaya) sebuah parti Melayu revolusioner. Berkat kepimpinan dan kelantangan beliau dikagumi oleh kepimpinan PKMM dan dilantik menjadi Ketua Bahagian Wanita PKMM yang lebih dikenali sebagai AWAS (Angkatan Wanita Sedar). Beliau telah menjelajah keserata pelosok tanah air dan membakar semangat rakyat yang ketika itu masih jahil dalam mainan politik penjajah. Apabila PKMM diharamkan, beliau telah menyertai perjuangan bersenjata dan meredah rimba Tanah Melayu bagi menghalau British.

Sesungguhnya, bagi mereka yang mula berjinak-jinak dalam perjuangan haruslah mencontohi kekuatan semangat dan keteguhan pendirian wanita ini. Kekentalan semangat dan keteguhan pendirian ini bukanlah boleh diperolehi dalam sekelip mata, tetapi melalui pengalaman dan pegangan terhadap sesuatu prinsip yang diperjuangkan. Sikap tidak mengenal putus asa haruslah dicontohi oleh golongan reformis. Hanya mereka yang menghargai wira bangsanya meletakkan Shamsiah Fakeh di tempat yang sesuai, sebaris dengan tokoh-tokoh kemerdekaan negara. Hal lain biarlah sejarah mengadilinya.

Nota: dipetik daripada sini